Giai
đoạn hiện nay được cho là đặc biệt khó khăn đối với ngành công nghiệp Dầu khí
toàn cầu. Nhiều quốc gia trong và ngoài Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC)
đã và đang nỗ lực phối hợp cắt giảm sản lượng, sẵn sàng chấp nhận hy sinh lợi
ích cục bộ để chung sức đẩy giá dầu lên, tái cân bằng thị trường...
Là một quốc
gia có sản lượng dầu thô xuất khẩu không lớn, nhưng Việt Nam cũng bị tác động
không nhỏ từ “cơn sóng gió” này. Dưới đây là quan điểm đầu tư phát triển đối với
ngành Dầu khí của ông Hồ Tế, nguyên Bộ trưởng Bộ Tài chính kiêm Chủ tịch Hội
đồng quản trị Tổng Công ty Dầu mỏ & Khí đốt Việt Nam và ông Trần Ngọc Cảnh,
nguyên Tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PETROVIETNAM).
Ông Hồ Tế (bên phải) và ông
Trần Ngọc Cảnh tại buổi trả lời phỏng vấn của Báo Năng lượng Mới (ảnh: Hiền
Anh)
Thưa ông Hồ Tế, thưa ông
Trần Ngọc Cảnh, hai ông từng giữ những cương vị lãnh đạo, quản lý cao nhất của
ngành Dầu khí, xin cho biết một vài nhận định tổng quát về quan điểm và tư duy
phát triển lĩnh vực công nghiệp Dầu khí Việt Nam?
Ông Hồ
Tế: Dầu khí là ngành quan trọng đối với chính trị, kinh tế
(đặc biệt là kinh tế biển) và an ninh, quốc phòng của đất nước; một ngành kinh
tế tổng hợp có quan hệ từ Trung ương đến địa phương, hợp tác quốc tế rộng rãi,
vừa có tính chất công nghiệp, tài chính - thương mại, sản xuất với khoa học công
nghệ cao lại vừa mang tính dịch vụ.
Có thể nói, ngay từ sau khi
đất nước thống nhất, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đặc biệt, nhất quán, từ định
hướng đường lối đến chính sách ưu đãi đầu tư phát triển, tạo điều kiện thuận lợi
và chỉ đạo sát sao mọi hoạt động của ngành Dầu khí, của PETROVIETNAM. Trong hơn
40 năm qua, PETROVIETNAM được Nhà nước giao quyền thăm dò, khai thác tài nguyên
dầu khí trên toàn bộ lãnh thổ, vùng biển, vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và
ký kết hợp đồng dầu khí với các tổ chức tiến hành các hoạt động dầu khí ở Việt
Nam theo quy định của Luật Dầu khí và các quy định khác của pháp luật.
Ông Trần
Ngọc Cảnh: Đã hơn 2 năm kể từ khi Bộ Chính trị ban hành
Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 23-7-2015 về định hướng Chiến lược phát triển ngành
Dầu khí Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2035 với trọng tâm là: tìm
kiếm, thăm dò, khai thác, vận chuyển, chế biến, tồn trữ, phân phối, dịch vụ và
xuất nhập khẩu; trong đó Tìm kiếm, Thăm dò và Khai thác dầu khí là lĩnh vực cốt
lõi được quan tâm chú trọng đầu tư nhằm phát hiện và xác minh nguồn trữ lượng
dầu khí, bảo đảm giữ vững an ninh năng lượng quốc gia và sự phát triển ổn định,
bền vững ngành Công nghiệp Dầu khí Việt Nam.
Nghị quyết đã mở ra một
vận hội mới cho sự phát triển của PETROVIETNAM và là động lực lớn lao
đối với niềm tin và khát vọng của những người làm công tác Dầu khí.
Ngày 16-10-2015, Thủ tướng
Chính phủ tiếp tục ban hành Nghị định số 95/2015/NĐ-CP, tạo ra một khung khổ
pháp lý hoàn chỉnh quy định chi tiết một số điều của Luật Dầu khí, Luật sửa đổi,
bổ sung một số điều của Luật Dầu khí, cũng như quy định đầy đủ chức năng, quyền
hạn, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là Bộ Công Thương và
PETROVIETNAM trong các hoạt động dầu khí.
Nghị quyết 41 và Chiến lược
phát triển ngành Dầu khí được Chính phủ phê duyệt đều chỉ rõ mục tiêu phải xây
dựng Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam phát triển bền vững, đồng bộ, mạnh về
nhân lực, tài chính và khoa học - công nghệ, có sức cạnh tranh cao, chủ động hội
nhập quốc tế, là trụ cột, đầu tàu dẫn dắt các lĩnh vực kinh tế khác phát triển
và có đóng góp quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt,
phải phát triển theo nguyên tắc kinh tế thị trường với hiệu quả kinh tế cao, có
trọng tâm, trọng điểm theo từng thời kỳ; phát huy tối đa nguồn lực của các thành
phần kinh tế; đẩy mạnh hợp tác quốc tế; mở rộng, tăng cường ứng dụng công nghệ
hiện đại, tiết kiệm tài nguyên, gắn liền với bảo vệ môi trường sinh thái.
3 năm trở lại đây, công
nghiệp dầu khí thế giới rơi vào khó khăn khi giá dầu suy giảm sâu và kéo dài,
tác động xấu đến hoạt động của ngành Dầu khí Việt Nam, bên cạnh đó, một số vụ
việc tiêu cực trong ngành bị phanh phui, ảnh hưởng nghiêm trọng tới uy tín và
thương hiệu của PETROVIETNAM, xin cho biết đánh giá về vấn đề này?
Ông Hồ
Tế: Con đường phát triển phía trước của PETROVIETNAM sẽ có
nhiều khó khăn, thách thức, nhưng không nên quá bi quan. Thử thách của lĩnh vực
này chính là luôn đầy chông gai và rủi ro cao. Có lúc giá dầu chưa đến 10
USD/thùng, chúng ta vẫn trụ được. Vừa qua, thật đáng tiếc là trong ngành đã xảy
ra một số sự việc, sự cố không mong muốn do một số cá nhân cán bộ mắc sai lầm
trong công tác quản lý. Tuy vậy, ngành Dầu khí vốn đã trải qua nhiều giai đoạn
gian khổ và chưa từng lùi bước, vẫn luôn hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng, Chính phủ
giao. Đó cũng chính là bản lĩnh, là niềm tự hào truyền thống của
PETROVIETNAM.
Với sự lãnh đạo, chỉ đạo và
quan tâm của các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước; sự chia sẻ,
đồng hành, vào cuộc trách nhiệm của các bộ, ngành liên quan, tôi tin rằng, bằng
sự nỗ lực, quyết tâm của mình, PETROVIETNAM hoàn toàn có cơ sở để vượt qua mọi
thách thức.
Quang cảnh mỏ Bạch
Hổ
Ông Trần
Ngọc Cảnh: Bên cạnh yếu tố giá dầu suy giảm và giữ ở mức
thấp kéo dài như hiện nay, gây nên nhiều khó khăn cho lĩnh vực cốt lõi của ngành
là Tìm kiếm - Thăm dò - Khai thác Dầu khí và các lĩnh vực khác trong chuỗi giá
trị Dầu khí, thì các vụ việc liên quan đến các dự án kéo dài, chậm tiến độ, chưa
hiệu quả, cũng như sai phạm của một số cá nhân trong PETROVIETNAM… đã tác động
tiêu cực đến nhiều mặt hoạt động của Tập đoàn và tâm tư, tình cảm của cán bộ,
đảng viên, người lao động Dầu khí.
Tuy vậy, trong những khó
khăn đó, thực tế là PETROVIETNAM vẫn đứng vững, hoàn thành tốt và vượt mức các
nhiệm vụ kế hoạch được Chính phủ giao và luôn đóng vai trò quan trọng đối với sự
phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và là doanh nghiệp có đóng góp lớn cho
ngân sách Nhà nước. Chúng tôi, những người làm công tác Dầu khí đã nghỉ hưu,
trân trọng và đánh giá cao sự cố gắng vượt bậc và các đóng góp của Lãnh đạo và
CBCNV - lao động của PETROVIETNAM đối với ngành và đất nước.
Tôi cho rằng, các vụ việc
tiêu cực đã xảy ra chỉ là cá biệt và tập trung trong một giai đoạn nhất định so
với cả chặng đường lịch sử 56 năm xây dựng và phát triển của ngành này. Đây là
bài học đau đớn đối với PETROVIETNAM. Với thời gian, các cơ quan bảo vệ pháp
luật sẽ xem xét xử lý công khai, minh bạch trách nhiệm của những người có liên
quan, còn ngành Dầu khí Việt Nam với đội ngũ cán bộ, đảng viên, người lao động
và các cơ sở công nghiệp hiện đại trị giá hàng chục tỉ đôla đã được Đảng, Nhà
nước và các đối tác trong/ngoài nước đầu tư suốt mấy chục năm qua sẽ vẫn phải
tồn tại và phát triển.
Chúng ta phải làm gì để thực
hiện thành công Chiến lược phát triển ngành Dầu khí Việt Nam đến năm 2025, tầm
nhìn đến năm 2035 đã được Bộ Chính trị phê duyệt tại Nghị quyết số 41- NQ/TW
ngày 23-7-2015? Đó mới là những điều mà chúng ta - những người làm công tác Dầu
khí phải cùng nhau chuẩn bị, phải có các giải pháp kiến nghị Đảng, Chính phủ,
Quốc hội tạo điều kiện cho chúng ta thực hiện. Đó cũng là cách tư duy tích cực
và nhìn nhận đúng những khó khăn chủ quan và khách quan trong giai đoạn hiện
nay.
Trong khi nhiều khoản đầu tư
cho ngành Dầu khí đang bị thu hẹp thì gần đây nhiều ý kiến cho rằng cần phải
siết chặt quản lý với PETROVIETNAM, thậm chí hạn chế quyền chủ động quyết định
các dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư từ Nhà nước cho PETROVIETNAM. Vậy tư duy theo
hướng nào sẽ được coi là tích cực, thưa hai ông?
Ông Hồ
Tế: Những năm qua, song hành với các nghĩa vụ đối với Nhà
nước, PETROVIETNAM cũng được giao quyền chủ động quyết định đối với nhiều công
trình, dự án trọng điểm về Dầu khí sau khi được Bộ Công Thương và Chính phủ phê
duyệt; quyết định các dự án đầu tư, hợp đồng vay, cho vay, mua, bán tài sản có
giá trị đến dưới 30% vốn điều lệ của PETROVIETNAM theo quy định của pháp luật.
Trong đó, nguồn kinh phí được Nhà nước phê duyệt chủ trương đầu tư trở lại cho
PETROVIETNAM đã có thời kỳ lên đến 50% tổng tiền lãi dầu khí nước chủ nhà (thu
được từ Hợp đồng phân chia sản phẩm dầu khí, lợi nhuận được chia từ Liên doanh
dầu khí Vietsovpetro và tiền phí đọc tài liệu dầu khí) mỗi năm.
Mặc dù trên thực tế, do khó
khăn, ngân sách phải điều tiết, cân đối chung, khoản kinh phí này chưa bao giờ
được cấp đủ và kịp thời cho PETROVIETNAM, thậm chí mấy năm gần đây chỉ còn chưa
tới phân nửa. Tuy vậy, cũng chính nhờ có sự “đầu tư cho tương lai” ấy, ngành
công nghiệp Dầu khí Việt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ và đồng bộ trong 10
năm qua, bảo đảm an ninh năng lượng, đóng góp ngày càng nhiều cho ngân sách Nhà
nước, đồng thời cũng nâng cao vị thế của PETROVIETNAM trên trường quốc tế.
Tôi cho rằng, mọi chính sách
về nguồn lực tài chính, về kiểm soát đối với PETROVIETNAM cần phải được phản
biện, trao đổi và cân nhắc hết sức thận trọng, bởi nó mang tính kiến tạo cho sự
phát triển của PETROVIETNAM và để PETROVIETNAM có thể ứng phó kịp thời với những
đặc thù của hoạt động dầu khí; đồng thời cũng có những tác động rất to lớn với
nền kinh tế. Các Bộ, ngành... cần xem xét toàn diện các khía cạnh pháp lý, kinh
tế, ngoại giao trước khi trình Chính phủ quyết định thay đổi hay điều chỉnh các
vấn đề về tổ chức, hoạt động cũng như các cơ chế tài chính, đầu tư đối với
PETROVIETNAM.
Ông Trần
Ngọc Cảnh: Theo tinh thần của Nghị quyết 41, Chính phủ sẽ
quyết định tỷ lệ lãi dầu khí nước chủ nhà để lại cho PETROVIETNAM theo từng thời
kỳ phù hợp với pháp luật về dầu khí và với tình hình thực tế của đất nước.
PETROVIETNAM chủ động xây dựng, điều chỉnh các kế hoạch phát triển phù hợp với
tỷ lệ để lại; có phương án tăng cường huy động nguồn vốn từ các tổ chức tài
chính trong và ngoài nước. Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành xem xét, cân đối
nguồn lực cho PETROVIETNAM từ các nguồn vốn hợp pháp khác… trong trường hợp cần
thiết để bảo đảm yêu cầu đầu tư phát triển của Tập đoàn. Chính phủ xây dựng quy
định cụ thể về việc sử dụng và cơ chế kiểm tra, giám sát việc sử dụng các nguồn
lực tài chính của PETROVIETNAM đúng mục đích và có hiệu quả.
Tôi cho rằng, tư duy tích
cực là phải tin tưởng và bám sát những định hướng phát triển PETROVIETNAM mà Bộ
Chính trị đã xác định. PETROVIETNAM là một doanh nghiệp tầm quốc gia, có quan hệ
hợp tác quốc tế rộng rãi, cần có các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý Nhà
nước, quản trị doanh nghiệp, phù hợp với thông lệ quốc tế, với xu hướng hội nhập
hiện nay để thu hút đầu tư, khuyến khích phát triển chứ không nên xử lý theo
kiểu “không quản được thì cấm” hay “siết chặt” một cách cứng nhắc.
Đối với các dự án còn dang
dở, biện pháp tích cực là khắc phục kịp thời, không né tránh, mạnh dạn chuẩn bị
và báo cáo với Đảng, Chính phủ và Quốc hội về các giải pháp kinh tế - kỹ thuật,
tài chính - thương mại, tổ chức - nhân sự... nhằm kịp thời xử lý các bế tắc và
sớm đưa các công trình, dự án này vào sản xuất.
Lãnh đạo Đảng, Chính phủ và
Quốc hội cần cho PETROVIETNAM cơ hội để báo cáo toàn diện và đầy đủ các giải
pháp, kể cả về tài chính… sao cho trên dưới đồng lòng, xử lý dứt điểm các vướng
mắc để sớm hoàn thành các dự án, bởi vì đối với các dự án loại này, mỗi ngày
trôi qua là một ngày giảm hiệu quả đầu tư và lãng phí.
Cụm giàn công nghệ số 3
(ảnh: Đức Hậu - Vietsovpetro)
Việc phòng
ngừa bằng cách hạn chế đầu tư cho PETROVIETNAM sẽ là một bước lùi về quản lý,
không chỉ ảnh hưởng đến khâu tìm kiếm thăm dò, gia tăng trữ lượng mà còn ảnh
hưởng đến sự phát triển của nhiều lĩnh vực khác như công nghiệp khí, điện khí,
lọc - hóa dầu khí, sản xuất phân đạm, dịch vụ dầu khí... và hệ quả là sẽ làm
giảm đóng góp của ngành Dầu khí Việt Nam vào ngân sách Nhà nước.
Để đảm bảo nguồn thu lâu dài
cho Nhà nước và sự phát triển bền vững cho PETROVIETNAM, trong giai đoạn khi các
quyết sách của Chính phủ đối với công tác tái cơ cấu, thoái vốn, cổ phần hóa...
các đơn vị trong Tập đoàn chưa mang lại hiệu quả mong muốn, thì bên cạnh các
biện pháp tăng cường công tác thẩm định, xem xét phê duyệt và thắt chặt kiểm tra
giám sát đối với các hoạt động đầu tư của PETROVIETNAM... Nhà nước vẫn cần để
lại một tỷ lệ thích đáng từ nguồn thu của PETROVIETNAM để tiếp tục đầu tư vào
các lĩnh vực cốt lõi của ngành như đẩy mạnh công tác Tìm kiếm - Thăm dò - gia
tăng trữ lượng dầu khí, khai thác, công nghiệp Khí, lọc hóa dầu khí... Đây về
thực chất là các biện pháp căn cơ để nuôi nguồn thu lâu dài cho quốc gia.
Với quyết tâm xây dựng một
Chính phủ hành động, liêm chính, kiến tạo phát triển, phục vụ người dân, doanh
nghiệp, Chính phủ cũng đã đề ra nhiều định hướng và giải pháp quan trọng nhằm
hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật, tạo mọi thuận lợi cho phát triển sản
xuất kinh doanh; tập trung cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh
tranh... Tôi tin rằng Đảng, Nhà nước và nhân dân đã và sẽ tiếp tục tin tưởng,
tạo điều kiện để PETROVIETNAM ngày càng phát triển và tiếp tục giữ vai trò trụ
cột của nền kinh tế quốc dân.
Xin cảm ơn quý
vị!
| Ngành Dầu
khí vốn đã trải qua nhiều giai đoạn gian khổ và chưa từng lùi bước, vẫn luôn
hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng, Chính phủ giao. Đó cũng chính là bản lĩnh, là niềm
tự hào truyền thống của PETROVIETNAM. |
Nguyễn
Tiến Dũng
