Nếu coi các công trình dầu khí biển của Vietsovpetro là những chàng trai ở tuổi thanh xuân với khát vọng đi tìm dầu khí cho đất nước thì các hệ thống thiết bị được tạo ra bởi Xí nghiệp cơ điện (XNCĐ) chính là trái tim, khối óc và những bộ phận quan trọng trong cơ thể của chàng trai đó. Hệ thống điều khiển công nghệ và an toàn (ICSS) là “khối óc"điều khiển mọi hoạt động về công nghệ, an toàn trên giàn. Hệ thống điện động lực và điện điều khiển cùng các tủ phân phối điện và các hộp nối (MCC&DPs, JBs) là “trái tim" truyền năng lượng điện đến tất các các thiết bị tiêu thụ điện trên giàn. Tủ điều khiển giếng (WHCP) đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc vận hành các giếng khai thác dầu khí. Bộ đo đa pha (MPFM) là thiết bị công nghệ đóng góp phần quan trọng trong việc đo đạc, kiểm soát sản lượng khai thác dầu khí trên giàn. Hệ thống bơm hoá phẩm Chemicals Injection System (CIS) cũng là thiết bị không thể thiếu để vận hành an toàn, liên tục các giếng khai thác và đảm bảo sản lượng cũng như để tàng trữ, vận chuyển dầu khí trên một số giàn có sản phẩm vỉa với tính chất hoá lý đặc thù. Tất cả các “bộ phận" quan trọng này đã và đang phát huy vai trò của mình trong việc đảm bảo hoạt động của các công trình biển của Vietsvopetro đang ngày đêm khai thác tài nguyên cho đất nước.
“Khối óc" của các công trình biển- Hệ thống Trung tâm điều khiển công nghệ và an toàn - ICSS (Intergrated Control and Safety System) được tích hợp từ các hệ cơ bản sau:
- Hệ thống điều khiển công nghệ PCS (Process Control System): cung cấp toàn bộ chức năng điều khiển và giám sát về công nghệ.
- Hệ thống điều khiển an toàn ESD (Emergency Shutdown System): đảm bảo an toàn cho công trình trước các tình huống nguy hiểm, bất thường có thể xảy ra trong quá trình vận hành.
- Hệ thống điều khiển FGS (Fire & Gas Detection System): chức năng bảo vệ công trình tránh các nguy cơ về rò rỉ khí và an toàn phòng chống cháy.
Ngay từ năm 2010, Lãnh đạo Liên doanh Việt-Nga Vietsovpetrođã khuyến khích Ban Tự động hoá sản xuất thuộc XN khai thác dầu khí khi đó, nay là Ban Điện-TĐHSX thuộc XNCĐ nghiên cứu, tự thiếtkế, chế tạo, tích hợp và đồng bộ các hệ thống tự động điều khiển trên các công trình biển và sau đó là các tủ điều khiển công nghệ và an toàn ICSS này cho các công trình biển của VSP trong cơ chế tự thực hiện các công việc phục vụ cho nhu cầu nội bộ của Vietsovpetro. Từ những dự án ban đầu vừa làm vừa học hỏi kinh nghiệm và để chuẩn bị, đào tạo đội ngũ chuyên gia khi đó: hiện đại hóa các Hệ thống điều khiển FGS của các Giàn; phối hợp với nhà thầu quốc tế thực hiện Hệ thống điều khiển công nghệ cho giàn RC1/3… đến các dự án về hoán cải, nâng cấp Hệ thống điều khiển công nghệ Giàn CNTT Số 2; giàn PPD-40000… Đến nay đội ngũ các chuyên gia kỹ thuật XNCĐ đã được trải qua thực tế, tích lũy được nhiều kinh nghiệm, thông qua các dự án, những chuyên gia về lĩnh vực điện, tự động hóa có nhiều cơ hội tiếp cận với hầu hết công nghệ hiện đại của những nhà phát triển phần mềm nổi tiếng trên thế giới, sử dụng phổ biến trong công nghiệp: Siemens, Honeywell, Yokogawa, Rockwell Automation… đã giúp đội ngũ này dễ dàng làm chủ các hệ thống điều khiển công nghệ, hệ thống an toàn không chỉ trong ngành dầu khí mà còn có thể mở rộng ra nhiều lĩnh vực và nhiều ngành công nghiệp khác nhau.
Đây chính là những tiền đề cơ bản và quan trọng để XNCĐ từng bước phát huy nội lực, vươn mình trở thành Tổng công trình sư của những “khối óc" cho các công trình dầu khí sau này: tự thiết kế, mua sắm, lắp đặt, lập trình, commissioning, chạy thử và đưa vào vận hành Hệ thống ICSS các giàn: BK Thiên Ưng (TNG), CTC-01, BK20, BK21, BK18A, BK19…Đến nay, tất cả các hệ thống ICSS mà XNCĐ thiết kế, đồng bộ, chế tạo, tích hợp, lắp đặt và đưa vào hoạt động trên các công trình dầu khí biển đều chứng tỏ là những sản phẩm có chất lượng cao nhất, mang tầm quốc tế và nhờ đó “điều khiển" các hoạt động trên giàn góp phần quan trọng vào hoạt động an toàn, liên tục của các công trình này.
Hệ thống ICSS “khối óc" cho các công trình dầu khí do XNCĐ tự thiết kế và tích hợp
Trong “cơ thể" của các công trình dầu khí, hệ thống các tủ điện điều khiển trung tâm và phân phối MCC&DPs (Motor Control Center and Distribution Panels), cùng với mạng lưới dây dẫn điện đưa nguồn điện đến tất cả thiết bị tiêu thụ điện trên giàn có thể coi là “trái tim" đưa nguồn năng lượng đến mọi chức năng của giàn: từ hệ thống chiếu sáng, hệ thống điều hoà không khí, hệ thống điện sinh hoạt đến các thiết bị công nghệ: động cơ điện của các máy bơm, máy nén khí, các van điều khiển bằng điện… các trang thiết bị hỗ trợ trên giàn như các thiết bị nâng… tất cả đều hoạt động nhờ được cung cấp nguồn năng lượng điện từ tủ MCC và DPs do XNCĐ thiết kế, đồng bộ và chế tạo. XNCĐ sử dụng các vỏ tủ được các nhà sản xuất trong nước được uỷ quyền của các nhà sản xuất nước ngoài chế tạo, đáp ứngđầy đủ các quy định ngặt nghèo của IEC đối với các dòng vỏ tủ này: IEC-60947 và IEC-61439. Toàn bộ các thiết bị, phụ kiện điện đều được sản xuất bởi các nhà sản xuất uy tín trên thế giới: Siemens, Schneider, ABB… và nhiều năm nay qua quá trình sử dụng an toàn trên các công trình biển đã chứng tỏ sức sống mãnh liệt của những “trái tim" tạo bởi XNCĐ Vietsovpetro.
Bổ sung thêm cho hệ thống điện trên các công trình biển, XNCĐ cũng là nhà sản xuất cho toàn bộ các hộp nối cáp trung thế 22 kV, 6,3kV; gần đây là các hộp nối cáp quang. Điểm khác biệt của các hộp nối cáp do XNCĐ chế tạo so với các nhà sản xuất khác là tất cả đều có vỏ hộp được chế tạo từ thép không rỉ SS316; trong khi phần lớn các nhà sản xuất khác đều dùng thép carbon sơn tĩnh điện. Điều này góp phần quan trọng trong việc sử dụng lâu dài các hộp nối này ở điều kiện thời tiết khắc nghiệt trên các công trình biển.
Một dòng sản phẩm quan trọng nữa mà XNCĐ thiết kế, đồng bộ và chế tạocung cấp cho hệ thống điện trên một số công trình biển là các Trạm máy biến áp 22kV/6,3kV/0,4kV (Transformer Substation, hay gọi theo tiếng Nga là các trạm KTP (КТП- Комплектные трансформаторные подстанции). Các trạm máy biến áp này cần thiết để nhận điện từ hệ thống cáp ngầm nội mỏ Bạch Hổ và Rồng với cấp điện áp 22kV hay 6,3 kV và chuyển thành 0,4kV cung cấp cho toàn bộ thiết bị điện trên giàn. Một trong 2 trạm máy biến áp quan trọng nhấtcủa Hệ thống cung cấp điện tập trung mỏ Bạch Hổ- Rồng là trạm KTP 22kV/6,3kV/0,4kV- 6300 kVA lắp đặt trên giàn PPD40000 là sản phẩm của XNCĐđược hoàn thành chế tạo và lắp đặt vào năm 2015. XNCĐ cũng đã từng thiết kế, đồng bộ và chế tạo các trạm KTP 1600 (lắp đặt trên Tàu khoan Tam Đảo 5, Tam Đảo 2 để cấp điện cho các tàu khoan này từ hệ thống điện tập trung) và các Trạm KTP có công suất nhỏ hơn 630kVA, 400kVA cung cấp cho các công trình biển của Vietsovpetro.
Các tủ phân phối điện hạ áp rời Low Voltage Swithgear lắp đặt cùng với các trạm máy biến áp cũng đã được XNCĐ chủ động thiết kế, chế tạo và sẵn sàng cung cấp cho các công trình biển nếu có nhu cầu.
Đ/c Nguyễn Quỳnh Lâm-Tổng Giám đốc Vietsovpetro, Đ/c Nguyễn Quốc Đạt-Chủ tịch Công đoàn Vietsovpetro cùng đại diện XNCĐcắt băng khánh thành HT tủ điện MCCcho giàn BK-20 do XNCĐ thiết kế và chế tạo
Một “bộ phận" không thể thiếu trên tất cả các công trình biển là Tủ điều khiển giếng WHCP- Welhead Control Panel dùng để điều khiển van sâu trong các giếng khai thác dầu khí, tham gia trực tiếp vào quá trình công nghệ khai thác giếng. Tủ điều khiển giếng là hệ thống các thiết bị điều khiển bằng khí nén (pneumatic), thuỷ lực và điện tử để điều khiển đóng mở van sâu, đóng ngắt sự cố, đóng van bằng tay…với hệ thống đường ống được thiết kế và bố trí phức tạp nhưng hợp lý trong các ngăn tủ. Nếu như trước năm 2010 Vietsovpetro đều phải nhập ngoại với giá rất cao do chỉ có một số nhà sản xuất lớn trên thế giới sản xuất các Tủ đầu giếng này như TSK, Cameron…và đều là các sản phẩm thiết kế chế tạo theo đơn đặt hàng, không phải sản xuất hàng loạt. Cho đến nay các Tủ điều khiển giếng này được coi là sản phẩm truyền thống của XNCĐ phục vụ không chỉ cho Vietsovpetro với giá thành ngày càng giảm mà còn có thể cung cấp cho các khách hàng ngoài. Hiện nay XNCĐ cũng đang làm thủ tục đăng ký quyền sở hữu trí tuệ cho các dòng Tủ đầu giếng này do XNCĐ thiết kế, chế tạo.
Tủ điều khiển đầu giếng WCPH giàn BK-21,giàn BK-18Ado XNCĐ thiết kế và chế tạo
Trên một số giàn lắp đặt tại một số vùng mỏ có sản phẩm vỉa có tính chất hoá lý phức tạp như tại RC5/RC9, RC10, BK21, mỏ Cá Tầm lô 09-3/12 … XNCĐ cũng là Nhà sản xuất cho các cụmbơm hoá phẩm Chemical Injection Skids dùng để bơm hoá phẩm xử lý dầu khí vào các giếng. Đây là cụm thiết bị quan trọng có vai trò quyết định trong việc đảm bảo trạng thái của dầu khí đáp ứng các yêu cầu trong quá trình khai thác, tàng trữ và vận chuyển.
Skid hóa phẩm giàn Cá Tầm 1 do XNCĐ thiết kế và chế tạo
Đặc biệt, năm 2020 XNCĐ đã phát triển thành công một sản phẩm mới mà từ trước đến nay Vietsovpetro đều phải nhập ngoại: thiết kế chế tạo Bộ đo đa pha tổng (Multiphase Flow Metering Skid – MPFM) để đo tổng sản lượng dầu, khí, nước cho các giếng khai thác trên BK21. Sản phẩm MPFM lần đầu tiên được XNCĐ phối hợp Viện NCKH&TK Vietsovpetro thực hiện toàn bộ quá trình thiết kế, mua sắm, chế tạo, đồng bộ, lập trình và thử nghiệm trên bờ với chất lượng ngang bằng và có phần vượt trội về tính năng điều khiển, mà giá thành thấp hơn so với thiết bị tương tự nhập ngoại.
Đ/c Nguyễn Quỳnh Lâm – Tổng Giám đốc, Đ/c Bondarenko V.A- Phó TGĐ thứ nhất LD Việt-Nga Vietsovpetro kiểm tra hệ thống điều khiển của Bộ đo đa pha MPFM do Xí nghiệp Cơ điện chế tạo
Đ/c Nguyễn Quỳnh Lâm, Đ/c Bondarenko V.A, Đ/c Iakovenko E.V cùng khách mời và đại diện XNCĐ thực hiện nghi thức cắt băng khánh thành và gắn biển Công trình thi đua XNCĐ năm 2020 cho Bộ đo đa pha MPFM do XNCĐ chế tạo
Có thể thấy rằng XNCĐ đã và đang đóng góp phần lớn các “bộ phận" quan trọng để đảm bảo hoạt động của các công trình biển, bao gồm “khối óc", “trái tim" và các bộ phận quan trọng khác liên quan trực tiếp đến hoạt động của công nghệ khai thác trên các công trình biển. Các cụm thiết bị này đều lànhững sản phẩm có tỷ trọng chất xám cao, được thiết kế, chế tạo đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, các yêu cầu cao về kỹ thuật và công nghệ, với chất lượng vàmẫu mãngày càng được hoàn thiện, giá thành được tối ưu hóa qua từng dự án.Đồng thời qua nhiều năm làm việc thực tế trên các công trình biển đã chứng minh những sản phẩm này không những hoàn toàn thay thế được hàng nhập khẩu mà còn có những ưu điểm vượt trội; đặc biệt là giúp Vietsovpetro hoàn toàn chủ động trong sản xuất do đây là những sản phẩm do chính Vietsovpetro thiết kế, chế tạo. Đặc biệt, đến nay các sản phẩm do XNCĐ thiết kế, chế tạo ngày càng được hoàn thiện cả về kỹ thuật, công nghệ và tối ưu hóa quy trình chế tạo. Nếu như trước đây mỗi năm XNCĐ chỉ chế tạo các hạng mục công việc cho một (01) giàn nhẹ thì đến 2021 XNCĐ đã hoàn thành 09 hạng mục cho 2 công trình BK18A và BK19. Hiện nay XNCĐ đang đồng thời thực hiện 13 hạng mục cho 3 công trình BK CTC-2 (05 hạng mục ICSS, WHCP, MCC&DPs, CIS và JBs); RB1 (03: ICSS, WHCP và MCC&DPs&JBs) và RC10(05: ICSS, WHCP, MCC&DPs, CIS và MPFM) với tổng giá trị 4.694.300 USD.
Việc XNCĐ phát triển mạnh mẽ,từng bước làm chủ hoàn toàn trong lĩnh vực thiết kế, chế tạo các cụm thiết bị công nghệ, điện, tự động điều khiển là “trái tim, khối óc" và các bộ phận quan trọng cho các công trình biển xây dựng mới và các công trình cải tạo, nâng cấp của Vietsovpetro là “quả ngọt" từ việc tập trung hoá các nguồn lực trong lĩnh vực cơ khí, điện, tự động hóa sản xuất trong Liên doanh Việt-Nga Vietsovpetro về XNCĐ. Đây cũng chính là kết quả của lao động sáng tạo, không ngừng tìm tòi áp dụng các tiến bộ của khoa học kỹ thuật công nghệ cũng như vượt qua mọi khó khăn thách thức để làm ra các sản phẩm có hàm lượng kỹ thuật, công nghệ cao của tập thể CBCNV XNCĐ. Những thành quả đạt được trong việc sản xuất các sản phẩm, các cụm thiết bị công nghệ cao này là tiền đề để XNCĐ tự tin tiếp tục nghiên cứu,thiết kế,chế tạo các sản phẩm mới phục vụ cho nhu cầu không những của Vietsovpetro mà còn cung cấp cho các khách hàng trong và ngoài ngành dầu khí; theo đó XNCĐ sẽ phấn đấu tạo ra “trái tim, khối óc" không chỉ cho các công trình dầu khí mà còn cho các nhà máy, cơ sở công nghiệp khác.
Bài & Ảnh: Xí nghiệp Cơ điện Vietsovpetro
